Zbigniew Kuźmiuk Zbigniew Kuźmiuk
832
BLOG

Wykonanie budżetu za 2013 rok i ani słowa o przyczynach dramatu

Zbigniew Kuźmiuk Zbigniew Kuźmiuk Polityka Obserwuj notkę 4

1. Właśnie dzisiaj w Sejmie jest omawiane sprawozdanie z wykonania budżetu za 2013 rok po wcześniejszym wręcz kilkutygodniowym jego omawianiu na komisji finansów publicznych.

Nie jestem już wprawdzie posłem do polskiego Sejmu ale śledzę problematykę finansów publicznych w tym w szczególności zagadnienia związane z realizacją dochodów i wydatków budżetowych ponieważ jeżeli chodzi o te pierwsze dochodzi tutaj od kilku lat do patologii o ogromnych rozmiarach.

Patologie te widać szczególnie w podatku VAT i nawet dokument przygotowany przez rząd Donalda Tuska w tej sprawie nie jest w stanie tych zjawisk ukryć.

2. W sprawozdaniu zwraca się uwagę, że dochody z podatku VAT zostały wprawdzie o około 0,4 mld zł wyższe od tych zaplanowanych ale chodzi o ten zmniejszony poziom w nowelizacji budżetu na jesieni 2013 roku.

Jeżeli bowiem porównamy to wykonanie z planem przed nowelizacją to dochody z VAT były niższe aż o ponad 13 mld zł czyli o 10,3%. i były niższe o blisko 7 mld zł (o 5,5%) od wykonania wpływów z VAT w 2012 roku.

W sytuacji kiedy w roku 2013 mieliśmy do czynienia z ze wzrostem PKB wynoszącym 1,6% , a średnioroczna inflacja przekroczyła 2%, a więc nominalny wzrost PKB sięgał blisko 4%, taki wynik to wręcz katastrofa.

Podobnie było z wpływami z akcyzy. Wprawdzie ich wykonanie wynosiło 101,4% ale wpływów po nowelizacji budżetu, przy czym były one aż o blisko 4 mld zł niższe (o 6%) niż w pierwotnej wersji budżetu i realnie o 0,6% niższe niż dochody z akcyzy zrealizowane w budżecie w 2012 roku.

Niestety mimo tych alarmistycznych danych w sprawozdaniu rządu ani słowa o prawdziwych przyczynach tego stanu rzeczy, raczej zwracanie uwagi na sprawy o marginalnym znaczeniu.

3. Przypomnę więc, że zaledwie przed 2 tygodniami Instytut Studiów Podatkowych (ISP) profesora Witolda Modzelewskiego opublikował raport dotyczący funkcjonowania podatku VAT i akcyzy w Polsce w ciągu ostatnich dziesięciu lat.

ISP przypomina, że w związku z wejściem Polski do UE w 2004 roku, wprowadzono nowe regulacje dotyczące podatku VAT i akcyzy w założeniu zgodne z koncepcją wspólnotową tych podatków (jako, że w ramach UE podatki pośrednie, a więc VAT i akcyza są zharmonizowane).

Do roku 2008 włącznie wpływy budżetowe z tych dwóch podatków w Polsce z roku na rok wyraźnie rosły, natomiast w latach 2009-2014, nastąpiło załamanie ich efektywności fiskalnej.

ISP podkreśla, że nastąpiło to mimo wzrostu stawek podatkowych, a także mimo spowolnionego ale jednak nominalnie wynoszącego kilka punktów procentowych rocznie, wzrostu PKB.

4.To właśnie w latach 2009-2014 rokrocznie rosną kwoty wyłudzanych zwrotów tych podatków, rosną również kwoty zaległości podatkowych, a także na nieznaną wcześniej skalę, pojawiła się zorganizowana przestępczość podatkowa.

Jeżeli chodzi o zwroty w podatku VAT (wpisane w mechanizm tego podatku, ponieważ na każdym etapie produkcji lub obrotu towarem lub usługą podatek, płaci się tylko od wartości dodanej - od podatku należnego odejmuje się podatek naliczony w poprzedniej fazie), to w latach 1993-2003 utrzymywały się one na poziomie 40% wpływów, w ostatnich latach sięgają już 50% wpływów, a 2014 roku w związku z wprowadzeniem tzw. odwróconego VAT na niektóre towary wyniosą blisko 85 mld zł czyli blisko 63% wpływów.

Według Instytutu w 2013 roku z wypłaconych zwrotów w wysokości około 80 mld zł ponad 20% z nich (czyli ponad 16 mld zł ), to były zwroty wyłudzone w ramach tzw. działalności optymalizacyjnej tolerowanej przez organy władzy publicznej.

Ponadto ISP zwraca uwagę, że w ciągu 10 ostatnich lat zaległości z tytułu podatku VAT wzrosły o ponad 100% z 9 mld zł do ponad 18 mld zł z tytułu akcyzy o ponad 150% do kwoty wynoszącej 6,5 mld zł.

No i wreszcie według szacunków ISP z tytułu niezapłaconego VAT budżet państwa w latach 2009-2014, stracił astronomiczną kwotę co najmniej 67 mld zł, a w przypadku akcyzy co najmniej 30 mld zł.

5. ISP pisze także o przyczynach tego stanu rzeczy, przede wszystkim działalności przestępczej w zakresie tych dwóch podatków, zbudowanej w Polsce na 3 filarach: fałszowaniu faktur i innych dokumentów podatkowych, tworzeniu fikcyjnych podmiotów gospodarczych, które są dostawcami lub nabywcami dóbr lub usług, wreszcie fikcyjnych transakcji zwolnionych od podatku VAT lub opodatkowanych stawką 0%.

W oparciu o takie operacje podatek VAT w Polsce stał się polem działania zorganizowanej przestępczości na nieznaną wcześniej skalę.

W ten właśnie sposób organizacje przestępcze doprowadzają pozornego zmniejszenia lub wręcz całkowitego wyeliminowania zobowiązań z tytułu podatku VAT i wyłudzania nienależnego zwrotu VAT.

Na koniec Instytut zwraca uwagę, że nowelizacje prawa dotyczącego podatku VAT i akcyzy w ostatnich latach były przygotowywane przy udziale grup lobbystycznych i biznesu podatkowego, co sprzyjało powstawaniu tzw. przepisów optymalizacyjnych i na pewno nie chroniło interesów budżetu państwa.

W raporcie podkreślona jest także bierność ministra finansów w zakresie inspirowania zmian w prawie dotyczącym VAT i akcyzy, nawet w sytuacji kiedy wpływy z tych podatków, były nominalnie niższe niż w roku poprzednim.

Tego wszystkiego niestety w rządowym sprawozdaniu z wykonania budżetu nie ma więc skoro rządzący nie wiedzą jakie są prawdziwe przyczyny spadku dochodów budżetowych z VAT i akcyzy, to trudno aby przygotowali racjonalne propozycje przeciwdziałania temu zjawisku.

Dr nauk ekonomicznych, Poseł na Sejm RP obecnej kadencji

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Polityka